Disleksi, bireyin normal ya da üstün zekâya sahip olmasına rağmen okuma, yazma ve konuşmada problem yaşamasına neden olan özel öğrenme bozukluğuna verilen isimdir. Disleksi sahip olan bireylerde kelimeleri hecelemede zorlanma, hızlı okumada zorlanma, kelimeleri yazmada zorlanma ya da yanlış telaffuz etme gibi problemler görülebilir. Bu da çoğu zaman gördükleri ve duydukları bilgileri işlemekte ve hatırlamakta güçlük çekmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu yüzden de genel olarak ilkokulda okumada ve yazmada zorlanma olarak karşımıza çıkar ve çocuğun yaşıtlarıyla kıyaslanmasına, ötekileştirilmesine, kaygılanmasına ve geri çekilmesine neden olabilir.

    Disleksinin nedeni olarak, beynin fonemleri (kelimeleri birbirinden farklı kılan en küçük konuşma birimleri) işleme yeteneğindeki bozulmalar. Disleksi görme veya işitme sorunları, zekâ geriliği veya beyin hasarından kaynaklanmaz. Ancak ailede disleksi görülmesi, çeşitli çevresel etkenler, gebelik döneminde beyin gelişimini olumsuz şekilde etkileyebilecek sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi gibi alışkanlıklar, enfeksiyonlara maruz kalma da disleksi riski artıran faktörlerdendir.

    Disleksinin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

    Okul öncesi çocuklar için;

•  Sesleri karıştırmakla birlikte kelime oluşturmadaki zorluk
• Uzun kelimeleri doğru bir şekilde telaffuz edememe
• Bir hikayeyi olayların doğru sırasına göre yeniden anlatmanın zorluğu.
• Yeni kelimeleri öğrenmekte gecikme
• Tekerlemeleri öğrenmede ve söylemede güçlük

    Okula başlayan çocuklarda da en yaygın disleksi belirtileri ise şunlardır:

•  Okumaya başlamada zorluk (Ortalamanın altında okuma seviyelerine sahip olmak)
• Okurken bazı görsel rahatsızlıklar (Örneğin disleksili bir çocuk harfleri ve kelimeleri etrafta hareket ediyor veya bulanık görünüyormuş gibi tanımlayabilir)
• Farklı sesleri tanımakta, duymakta veya söylemekte güçlük çekme
• Kelimeleri yanlış şekilde heceleme
• Harflerin ve sayıların sıralamalarını karıştırma, hatırlayamama
• Sınıfta yüksek sesle okumaktan kaçınmaya çalışmak
• Soruları sözlü olarak iyi bir şekilde cevaplayabilse de cevabı yazmakta güçlük çekmek
• Harfleri ve rakamları yanlış yerleştirmek (örneğin “9” yerine “6” veya “d” yerine “b” yazmak gibi)

    Yukarıda bahsedilen sorunların yanı sıra, daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de disleksi belirtileri-semptomları şunları içerebilir:

• Kelimeleri yanlış telaffuz etmek
• Yeni bir dil öğrenmeye çalışırken büyük zorluk yaşama
• Okumaktan ve yazmaktan sürekli kaçınma davranışı
• PIN kodu, telefon şifresi, bilgisayar şifresi veya telefon numarası gibi şeyleri hatırlamakta zorlanmak
• Belirli bir konu hakkında çok bilgili olsalar dahi, bildiklerini yazılı olarak ifade etmekte sorunlar
• Genellikle, ortalamanın üzerinde bir uzamsal yetenek (Kişi örneğin sanat, tasarım veya mühendislikte yetenekli olabilir.

    Son olarak disleksi, bir hastalık değil, okumayla ilgili zihinsel süreçlere ait bir farklılıktır. Bu yüzden de disleklili çocuklarla heceleme yöntemleri ile okuma çalışmak çok işlevsel olmayacaktır. Çocukların daha çok bilişsel süreçlerine etki edecek yeni yöntemlerle okuma ve yazma çalışmaları disleksili çocuklarla çalışırken oldukça etkili olmaktadır. Böylece çocuğumuz eksi olan yanlarını keşfedip hayatı boyunca kullanabileceği yeni bilişsel süreçleri deneyimleyip Disleksi ile başa çıkabilecektir.

                                           PSK. GİZEM KARADEMİR